Deprem Nedir? Deprem Klavuzu
DEPREM NEDİR
Yer altındaki çatlamalar ve kırılmalar nedeniyle oluşan hareketlerin yer yüzeyini sarsmasına deprem denir.
Deprem çok kısa süre devam eden yerden gelen uğultu ve gürültüyle birlikte azdan çoğa doğru yükselen bir sarsıntı ile kendisini hissettirir. Büyük depremlerin öncesi ve sonrasında da depremler olur. Büyük depremlerden önce gerçekleşen, şiddetli olmayan depremlere 'öncü depremler' denir. Şiddetli depremlerin ardından olan depremlere de 'artçı depremler' denir. Bu depremler uzun bir süre devam eder ve büyük depremle kırılmış yer altı tabakalarının iyice yerleşmesini sağlar.
Yeryüzünde depreme daha hassas bölgeler vardır. Önceden kırılmış bölgeler, büyük yer altı boşlukları ve tuz kaynaklarının olduğu araziler bu hassas bölgeler arasındadır. Yurdumuzun büyük bir kısmı deprem tehlikesi altındadır. Yurdumuzu deprem tehlikesine göre 4 bölgeye ayırabiliriz. Buna göre, 4 üncü derece deprem bölgesi tehlikenin en az olduğu bölge iken, 3 üncü derecede bu tehlike biraz daha fazladır. 2 inci derece deprem bölgelerinde deprem tehlikesi ise 3 üncü dereceden daha fazladır. Ancak, en fazla deprem riski taşıyan bölgeler 1 inci derece deprem bölgeleridir.
Şiddetli bir deprem can ve mal kaybına sebep olabilir. Ancak, şu da bilinmelidir ki deprem beraberinde mutlak bir ölüm ve ağır hasar getirmez. Depremden korkmak normaldir, ancak, bu korku ve kaygıları iyi bir hazırlık ve doğru bilgilerle azaltabilirsiniz. Deprem zararları yer sarsıntısından ziyade evlerin doğru yerlere ve doğru biçimde inşa edilmemesiyle, ev içindeki güvenliğin ağır eşyalar sabitlenmek suretiyle sağlanmamasıyla ortaya çıkar. Bu kitapçık sizlere bilgi vermek ve sizleri hazırlayabilmek için yazılmıştır.
DEPREM ÖNCESİNDE
Oturduğunuz Binanın Güvenliği İçin
Evlerinizi yetkililerin size verdiği kurallar doğrultusunda inşa edin. İmar plânında konuta ayrılmış yerler dışındaki alanlara evlerinizi inşa etmeyin.
Evlerinizin deprem yönetmeliğine uygun olarak yapılıp yapılmadığını araştırın.
Evlerinize izinsiz kat inşa etmeyin ve balkon eklemeleri yapmayın veya yaptırmayın. Bu ilave kat bir deprem sırasında evinizin tamamen yıkılmasına sebep olacaktır.
Oturduğunuz binanın güvenliğinden emin değilseniz ve bilgi almak isterseniz şehrinizdeki mühendisler ve mimarlar odalarından bu konuda yardım ve bilgi alabilirsiniz.
Deprem Sonrası Buluşma Plânı Hazırlayın
Deprem olduğu zaman sevdiklerinizden, ailenizden uzak olma olasılığınız var. Depremin ardından sevdikleriniz sizin yanınıza gelmeyebilirler. Onlar, eve, yanınıza gelseler dahi siz evden çıkmış olabilirsiniz. Böyle bir olasılığı göz önünde bulundurarak depremden sonra buluşmak için bir iki yer belirleyin. Bu yerler herkesin bildiği yakın çevreden olsun.
Örneğin;
Komşunun veya siz yakın oturan akrabanın evi..Mahallenizdeki okullar, camiler, parklar vb
Belirlemiş olduğunuz bu yerlerde buluşmanız mümkün olmayabilir, çünkü bu yerler de depremden zarar görmüş olabilir. Bu sebeple oturduğunuz şehirden en az 100 km uzakta yaşayan bir akrabanızı veya arkadaşınızı haberleşme aracı olarak seçin.
Bu buluşma yerlerini belirlemeniz, sizin sevdiklerinizle tekrar bir araya gelmenizi kolaylaştıracaktır. Ailenin geri kalan üyeleri eve geldiklerinde sizi aramak için nereye bakmaları gerektiğini bileceklerdir. Eğer depremden sonra bir araya gelmeniz mümkün olmazsa da üçüncü kişi aracılığıyla en azından ailenin diğer üyeleri sizin nerede ve nasıl olduğunuzu bileceklerdir. Tabii siz de onların nerede ve nasıl olduklarından bu yolla haberdar olabilirsiniz.
Size ve Ailenize Dair Önemli Bilgiler
Bir deprem sırasında aileniz için yaşamsal önem taşıyan bir takım belgeleri kaybetmemek için önlem almak gerekir.
Senetler, vasiyet, vergi kayıtları, doğum belgeleri, nüfus kağıtları ve diğer yaşamsal önem taşıyan belgeleri ateşten etkilenmeyecek bir yerde saklayın. Bu belgeleri emanet kasada saklayabilirsiniz, ya da su geçirmeyen bir poşetle buzdolabına koyabilirsiniz.
Evinizin İçinde Güvenliği Sağlamak - Deprem Güvenlik Plânı
Evinizdeki bütün odaların en güvenli yerleriniz önceden belirleyin. Bu yerle arasında; iki duvarın birleştiği köşe, sağlam masanın altı, kaloriferlerin veya buzdolaplarının yanı, çekyat veya kanepelerin yanı olabilir.
Deprem anında panik yaşayabilir ve doğru düşünmeyebilirsiniz. Böyle bir durumda önceden nerede saklanabileceğinizi bilmeniz, bunu ailede herkese belirtmeniz ve zaman zaman denemeniz faydalı olacaktır.
Evdeki dar çıkış yollarında deprem sırasında düşerek sizin çıkış yollarınız engelleyecek eşyalar var ise bunları buralardan kaldırın ya da deprem esnasında düşmeyecek /kaymayacak şekilde sabitleyin.
Evdeki herkese gaz vanalarının ve elektrik sigortalarının nasıl kapatılacağını öğretin
Eşyaları ve Dolap İçindekileri Emniyete Almak
Büyük bir deprem eşyalarınıza önemli zararlar verebilir. Aslında, deprem zararlarının üçte birinin bina ile ilgili olmayıp, içindeki eşyalardan ve aletlerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Bu mobilyalar, ev aletleri ve diğer eşyaları kapsar.
Eşyalarınızı nasıl emniyete aldığınız, onların değeri ve yeri sizin hayal gücünüze bağlıdır. Her bir parçayı korumanın çeşitli yolları vardır. En uygun olanı ile eşyaları ve dolap içindekileri emniyete alın.
Ağır Eşyaları ve Su Tanklarını Sabitleme
Kitaplık, vitrin ve raflı üniteler gibi yüksek bir yere bağlı bulunmayan eşyaların uygun bağlama aracı kullanarak duvara veya döşemeye sabitleyin. Bu işlemi yaparken, ucu keskin ve sivri bir şekilde dışarıda kalacak araçları kullanmayın.
Dolap ve benzeri araçların içinde bulunan eşyaların kayıp düşmesini önlemek için dolap kapaklarını kilitleyecek şekilde bir sürgü takın. Bu sürgü, özellikle cam eşyanın bulunduğu dolapların ve dolap camlarının korunması için tavsiye edilir.
Ağır ve/veya büyük eşyaları dolap içindeki raflara veya yere en alta gelecek şekilde yerleştirin.
Su kazanını, altından ve üstünden sağlam bir zincir veya bantla sarın. Bu bantları duvardaki çivilere sıkıca bağlayın. Yakıt borusu esnek kalmalıdır.
Eşyaları Raf Üstlerine Sabitleme
Televizyon, müzik seti, bilgisayar ve mikro dalga fırın gibi raf veya dolap üzerindeki eşyaları depremlerle oluşan hareketlere karşı korumak için uygun biçimde sabitleyin. Bu eşyaları hatta masa üzerindeki vazoları kırılarak etrafa zarar vermemesi için çift taraflı olarak bantla bulundukları yerlere sabitleyin. (Örneğin velcro bantları, üst üste geldiğinde birbirine yapışan bantlar, ayakkabı, çanta kapağı, gibi yerlerde kullanılan bantlar.)
Ayna ve Tabloları Sabitleme
Depremler, duvarlardaki ağır tabloları ve aynaları da sarsıntı ile düşürebilir. Bunların düşerek kırılmaları ve zarar vermelerini önlemek için oturma yerlerinden uzak yerlere koyun.
Bu tür eşyaları alt ve üst kısımlarına vidalar yerleştirerek ya da bunları bir tel ile bağlayarak sabitleyebilirsiniz. Ancak, bu tür eşyalar için deprem olasılığı olduğu zamanlarda yere indirmek en uygun olan yoldur.
Çift taraflı yapışkan (velcro) bantları, tabloları, duvar saatlerini, aynaları veya benzeri duvara asılan eşyaları sabitlemede de kullanılır.
Duvarda asılı eşyaların pencere yakın olamayan yerlere koyun. Sarsıntı esnasında sallanarak camların kırılmasına neden olabilir.
Tavandan asılı avize veya saksılıklar varsa bunların bağlantılarını iyice kontrol edin ve sarsıntıda düşmeyecek şekilde bağlanmasını sağlayın.
Mutfak Dolaplarını Sabitleme
Banyo ve mutfak dolap kapakları yer hareketleri ile birlikte genellikle kendiliğinden açılır ve içindekiler düşer. Bu tür dolapların kapaklarına sürgü takarak kapakları sabitlemek en uygun yoldur.
Erzak Depolamak
Depremden sonra yardım ekipleri ve Kızılay sizlere en kısa zamanda ulaşacaktır. Ancak, yine de acil ve olağan üstü durumlar için evinizin, kilerin veya sizlerin kolayca ulaşabileceği bir depo hazırlamanız gerekir. Bu depoda her zaman kullandığınızdan farklı malzemelerin bulunmasına hiç gerek yoktur. Ancak, acil durumlarda ihtiyaç duyabileceğiniz malzemeleri bulundurmanızda fayda vardır.
v İlk Yardım Gereçleri
- Tentürdiyot, oksijenli su
- Antibiyotikli merhem
- Gazlı bez, sargı bezi
- Çeşitli ağrı kesici haplar
- Vitamin hapları
- Aile ferlerince düzenli kullanılan ilaçlar,
- İlk yardım kitabı,
- Termometre,
- Bir kalıp sabun,
- Hijyenli kadın bağı,
- Bir adet bıçak,
- Yara bandı,
- İp
- Boş poşetler
v Yiyecekler
- Kurutulmuş besinler,
- Konserve et,
- Balık,
- Konserve sebzeler,
- Meyve suları
- Hazır çorbalar,
- Şeker,
- Çay
- Tatlı/Tuzlu bisküviler
- Kuru üzüm, incir vb.
- Kuruyemiş Bu türdeki besinler her zaman evinizin karanlık ve rutubetsiz bir yerinde bulunmalıdır. Bu besinlerin saklanmasında aşağıdaki tavsiyeler uygun olur.
Pişirilmesine gereken olmayan hazır besinler bulundurulmalıdır.
Besinler her an kullanıma hazır halde olmalıdır.
İçine gaz veya sıvı zehirleyici madde karışmayacak şekilde besinler sağlam bir kutuda bulunmalıdır.
Yiyecek deposunun yanında, peçete, plastik tabak, kaşık çatal gibi yardımcı araçlar da bulunmalıdır.
Yiyeceklerle birlikte yeteri kadar içme suyu bulundurulmalıdır.
Işık Kaynağı
Deprem sonrasında, muhtemelen elektrikler kesik olabileceğinden geceleri aydınlanmayı sağlamak üzere bir veya iki adet aydınlatma aracı bulundurmanızda büyük fayda vardır. Bu aydınlatma araçları için yedek piller de bulundurun, kullanılmadığı zamanlarda bu pilleri buzdolabında saklayın. Bu araçlara ilave olarak yeterince mum bulundurun ve mumu yakacağınız zaman bir şişe içinde yakın Eğer, gaz lambası kullanıyor iseniz, bu araç için gerekli olan fitil, gaz ve kibrit bulundurun.
DEPREM SIRASINDA
Deprem olduğunu hissettiğiniz zaman en yakın ve güvenli bir yere saklanın. Sakın, KOŞMAYIN, DURUN, KENDİNİZİ CAMDAN veya BALKONDAN DIŞARI ATMAYIN. Daha önceden belirlediğiniz sağlam, dayanıklı ve sert eşyaların altına veya yanına uzanın. Yer sarsıntısı durana kadar bulunduğunuz yeri terk etmeyin. Deprem sarsıntısı bitinceye kadar SAKLANDIĞINIZ YERDEN DIŞARI ÇIKMAYIN.
Deprem esnasında birçok insan koşarak kaçmak ister, ancak, yaralanmaların çoğu insanların binaların içinde veya dışında koştukları zamanlarda olur. Oysa böyle bir durumda yapılacak en soy şey koşmaktır.
DEPREM ANINDA VE SARSINTI DURUNCAYA KADAR YAPMANIZ GEREKENLER
*En uygun bir yere saklanın.
*Koşmayın
*Dayanıklı, sağlam bir eşyanın yanına veya altına girin
*Bina çıkışına uzaksanız dışarı çıkmaya çalışmayın.
*Düşüp kırılınca sizi yaralayacak eşyaların olduğu yerlerden uzak durun.
*Pencere kenarlarından uzakta durun. Patlayan camlar yaralanmanıza sebep olur.
*Pencereye arkanızı dönün ve yüzünüzü kollarınızın arasına saklayın.
*Balkona çıkmayın
*Asansörü kullanmayın, kullanmaya çalışmayın.
*Eğer sokakta iseniz, elektrik direklerinden uzakta durmaya çalışın. *Bina ve duvar diplerinde veya düşülebilecek yerlerde durmayın.
*Dik kayalıkların yakın durmayın.
*Eğer arabada veya araba kullanıyorsanız, köprülerden, bariyerlerden, kavşaklardaki direklerden, enerji nakil hatlarından, alt geçitlerden uzak durun ve arabanızı güvenli açık arazide bir yere park edin.
DEPREM SONRASINDA YAPMANIZ GEREKENLER
*Deprem sarsıntısı esnasında paniğe kapılmayın, depremin bitmesini bekleyin ve sarsıntı durduğu zaman aşağıdakileri sakinlik içinde yapın.
*Bir iki dakika derin nefes alarak ayakta durun.
*Yakın çevrenizde tehlikeli bir durum olup olmadığını kontrol edin. Kırılmış camlar, ortalığa yayılmış zehirleyici veya tehlikeli maddeler, yerinden oynamış, düşebilecek maddeler, çatılardan kiremit veya baca tuğlalarının düşüp düşmediğini kontrol edin.
*Ayaklarınızı, ellerinizi ve kafanızı koruyun.
*Sağlam ve sert ayakkabılar, dr, eldiven, varsa sert bir şapka giyinin.
*Ağzınızı toza karşı kapatmaya çalışın.
*Eğer karanlıktaysanız fener kullanın.
*Bir gazı sızıntısı olup olmadığından emin olmadan ateş yakmayın, ışıkları açmayın.
*Çevrenizdekileri kontrol edin,, onların yaralanıp yaralanmadıklarına bakın.
*İhtiyacı olanlara yardım etmeye çalışın.
*Ağır yaralı olanları hareket ettirmeyin.
*Yangın kontrolü yapın, yangına karşı yapabileceğiniz tedbirleri alın.
*Küçük çaplı yangınları söndürmeye çalışın.
*Yangını su ile soğutarak söndürün.
*Ateşin havayla temasını kesin.
*Yangına sebep olan yakıtı kapatın.
*Yangın söndürücüleri alevin üstüne değiş doğrudan ateşe sıkın.
*Büyük çaplı yangınları söndürmeye çalışmayın. Derhal UZAKLAŞIN.
*Yangın sebebi yağlı bir yakıt ise kesinlikle su kullanmayın. Bu tür yangınları köpüklü yangın söndürücüler ile veya alevin üzerini kapatarak söndürün.
*Ocak tüplerini, doğal gaz vanalarını, elektrik ana sigortasını kapatın. *Evdeki diğer elektrikli cihazların fişi çekin.
*Yerlere düşmüş elektrik tellerinden uzak durun. Gerekirse, kuru ağaç, plastik, kauçuk gibi yalıtkan bir malzeme ile bulunduğunuz yerden tehlikesiz bir yere ulaştırın.
*Piknik tüpü gibi acil kullanım araçlarını açık havada kullanın. Çadır, plastik branda gibi kapalı yerlerde piknik tüplerini kesinlikle kullanmayın.
*Evden ayrılırken kimlik kartları ve diğer çok lüzumlu eşyaları yanınıza alın.
*Yanınızda pil çalışan bir radyo bulundurun.
*Ailenize, sevdiklerinize ulaşmak için arabaya atlayıp yollara çıkmayın.
*Trafiğin tıkanması ambulans, itfaiye ve yardım arabalarının zamanında ihtiyacı olanlara ulaşmasını engelleyecektir.
*Çok acil durumlar dışında telefonu kullanmayın.
*Sadece uzmanların ve resmi kaynakların açıklama ve uyarılarına uyun. Kulaktan kulağa yayılan söylentilere itibar etmeyin. Çünkü bu gibi durumlarda hırsızlar, yağmacılar gibi kötü niyetli insanlar evler boşalsın diye yanlış deprem alarmı verebilirler.
*Deprem sonrası çadırlarınızı yetkililerin gösterdikleri yerlere kurun. Çadırlar açık alanlara kurulmalı ve geçiş yollarını kapamamalıdır. Çadırları evinizin yakınına kurmakta ısrarcı davranmayın.
*Size yardıma gelen görevlileri gerçekten gereksinim duymadıkça MEŞGUL ETMEYİN. Sizler gibi herkes panik halinde ve zor durumda olabilir. Görevlileri gereksiz yere meşgul etmeniz yardım hizmetlerinin aksamasına sebep olacaktır.
*Depremden sonra kendinizin ve ailenizin güvenliğinden emin olduktan sonra çevrenize de yardımcı olmak elinizde… Büyük depremlerin ardından kurtarma çalışmaları için mümkün olduğunca fazla insana gereksinim duyulacaktır. Eğer sağlığınız yerindeyse siz de bu çalışmalara katkıda bulunabilirsiniz. Ancak bu konuda yeterli ve bilgili değilseniz yardımlarınız tehlike yaratabilir. Böyle bir durumda görevlileri meşgul ederek engellememek yapabileceğiniz en büyük yardımdır.
UNUTMAYIN: KENDİ HAYATINIZI TEHLİKEYE ATARAK KAHRAMAN OLMAYA ÇALIŞMAYIN. FİZİKSEL KAPASİTENİZİN ÜZERİNDE BİR İŞE KALKIŞIRSANIZ ÖLEBİLİRSİNİZ YA DA SİZE YARDIMA GELMEYE ÇALIŞANLARIN HAYATLARINI TEHLİKEYE SOKABİLİRSİNİZ. BAZEN YARDIM İÇİN BEKLEMEK DE SABIR VE CESARET GEREKTİRİR.
YIKINTI ALTINDA MAHSUR KALDIYSANIZ:
*Paniklemeden, sakin olarak durumunuzu değerlendirmeye çalışın.
*Enerjinizi tasarruflu kullanmaya gayret edin.
*Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak faaliyetlere kalkışmayın (Kopan elektrik telleri, gaz kaçakları, cam kırıkları muhtemel tehlikelerdir)
*Biliniz ki kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaşmak için tüm gayretleri ile çalışmaktadırlar.
*El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer ve gaz tesisatlarına, zemine ve tavana sert bir madde ile vurmak suretiyle yerinizi belli etmeye çalışın.
*Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarmak ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışın. Ancak enerjinizi kontrollü kullanmaya çalışın.
*Çalışan makinelerin gürültüleri size ulaşmak için gösterilen çalışmaların devam ettiğinin işaretidir.
UNUTMAYINIZ Kİ: ERZİNCAN DEPREMİNDE NURCAN HEMŞİRE 9 GÜN, DEMİRKENT SEL VE HEYELANINDA GÜLSÜM NİNE 2 GÜN, DİNAR DEPREMİNDE 9 KİŞİ İLE ADANA DEPREMİNDE CEYHAN'DAN HATİCE ÖĞRETMEN 36-48 SAAT SONRA SAĞ OLARAK KURTARILMIŞLARDIR.
SİZİN VE ÇOCUKLARINIZIN DUYGUSAL TEPKİLERİ:
Deprem insan hayatında olağan dışı bir durumdur. Bu tip durumlar insanlarda kaygı, öfke, sinirlilik, hafıza problemleri yaratabilir. Bu tip problemler normaldir ve geçicidir.
Deprem sizin ruh halinizi etkilediği gibi çocuklarınızı da etkileyecektir.
Deprem sonrası bir iki gün çocuklar uygunsuz davranışlarda bulunup, yaramazlık yapabilirler. Bu normaldir ve muhtemelen kısa sürelidir. Bu davranışlar üzerinde yoğunlaşıp onları değiştirmeye çalışmak yerine evin toplanmasında yardımcı oldukları için onları takdir ettiğinizi gösterin. Bir diğer deyişle olumsuz davranışlarına yoğunlaşmak yerine olumlu davranışlarına ilgi gösterin.
ACİL TELEFON NUMARALARI
POLİS: 155
YANGIN: 110
AMBULANS: 112
KIZILAY: 211 73 11
Kaynak: MEB
